Δεν είναι μόνο η αμετάκλητη κατασπατάληση του περιβάλλοντος και αναντικατάστατων πόρων. Είναι επίσης η ανθρωπολογική καταστροφή των ανθρώπινων όντων που μεταμορφώνονται σε παραγωγικά και καταναλωτικά κτήνη, σε εξαχρειωμένους ζάπερ...

Κορνήλιος Καστοριάδης

Κάπου το είχα πετύχει πρίν καιρό (στους ωχρά νομίζω), αλλά το είχα αφήσει στα πρόχειρα. Το ανεβάζω παρά τις διαφωνίες που έχω πλέον σε ορισμένα σημεία.

Αισθητική: σύνολο γνώσεων και κανόνων που αναφέρονται στο “ωραίο”. Θεσμίζεται κάθε φορά με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι παντελώς ανώδυνη για την εκάστοτε υπάρχουσα τάξη πραγμάτων.

Αλληλεγγύη: η ευκολία να μπορείς να μπεις στη θέση του Άλλου και με τα κριτήρια της πολιτικής και κοινωνικής σου συνείδησης να καθοδηγήσεις ποιοτικά και ποσοτικά την (συν)πράξη της αλληλοϋποστήριξης και αλληλοβοήθειας.

Αλλοτρίωση: όλη εκείνη η διαδικασία βάσει της οποίας ο άνθρωπος αποξενώνεται από τον ίδιο του τον εαυτό. Εγκαθίστανται στην συνείδηση συστημικοί κώδικες με την εντολή να καθορίζουν τις επιλογές και τις αποφάσεις της. Ξεπερνώντας τον Μαρξ που εντόπιζε τη διαδικασία αυτή στις παραγωγικές σχέσεις, σήμερα μπορούμε να αντιληφθούμε την διάχυση της να δεσπόζει σε όλο το φάσμα της καθημερινότητας με μια έμφαση από τις πηγές του θεάματος.

Απουσία: την διεκδικεί κάθε αντιπρόσωπος σου. Είναι ο φυσικός του χώρος που καταργείται μόνο με την παρουσία σου. Ποτέ δεν είσαι τόσο ανεπιθύμητος όσο ανάμεσα σε δύο εκλογικές περιόδους.

Ατομισμός: τόσο κοντά και τόσο μακριά από την ατομικότητα. Ο ατομισμός συνιστά μια ιδεολογία που προκρίνει τα πιο εγωμανή συμφέροντα, σε αντίθεση με την ατομικότητα που αναγνωρίζει τον εαυτό της, τη διαφορετικότητα σε σχέση με τους Άλλους αλλά και την -με κριτήρια- ισότιμη αποδοχή τους.

Βανδαλισμός: ο τρόπος που η “κοινή γνώμη” χαρακτηρίζει τις ζημιές από οργισμένες μειοψηφίες σε δημόσιους χώρους αλλά ποτέ την γενικευμένη πολεοδομική βαρβαρότητα ολόκληρης της πόλης. Και η “κοινή γνώμη” πεθαίνει όχι βέβαια από τους βανδαλισμούς αλλά μυωπική (επειδή το βλέμμα εστιάζει διαρκώς στους απέναντι τοίχους), μόνη (γιατί δεν την αντιλαμβάνεται εγκαίρως ο άγνωστος γείτονας), από μακροχρόνια ασθένεια (για την οποία συνήθως δεν εντοπίζονται με σαφήνεια τα αίτια –που θα οδηγούσαν στους δολοφόνους).

Δημιουργία: απλώνει απεριόριστα –μέχρι του σημείου που να καταργεί- αυτό που ο αστικός πολιτισμός έχει ονομάσει τέχνη: η διαχωρισμένη λειτουργία που διεκπεραιώνεται από επαγγελματίες ειδικούς χάνεται μέσα σε καθετί που μπορεί να φτιάξει ο οποιοσδήποτε διαμορφώνοντας μόνος του τη δική του “αισθητική”.

Δημοκρατία: στη γνωστή μας αρχαιότητα, πέρα από την διαφήμιση της ισονομίας αλλά και ταυτόχρονα από την προβληματική θέσμιση της εκμετάλλευσης, η κουλτούρα των πολιτών αντιλαμβάνονταν με ορθολογικό τρόπο τους κοινωνικούς και πολιτικούς ανταγωνισμούς. Η συμμετοχή στην σύγκρουση ήταν υποχρέωση του πολίτη. Σήμερα, φετιχοποιείται μια δημοκρατία με φενακισμένη ισονομία, με βαθύτερη προώθηση και θέσμιση των κοινωνικών ανισοτήτων αλλά και με εξιδανίκευση της αδράνειας, της παθητικοποίησης και της πιο χυδαίας μορφής εξατομίκευσης.

Διαφήμιση: η προσπάθεια του εμπορευματικού κόσμου να αποικιοποιήσει το ανθρώπινο ασυνείδητο. Ένας από τους πιο ισχυρούς τομείς του κεφαλαίου σήμερα, και ποινικά: διασπορά ψευδών ειδήσεων.

Διαχωρισμός: είναι το πρώτο στάδιο στη διαδικασία της κοινωνικής χειραγώγησης. Η κοινωνία του Θεάματος χαρακτηρίζεται από ανθρώπους με διαχωρισμένες λειτουργίες, ανάγκες και επιθυμίες και από χώρους που η δομή τους δημιουργεί και εξυπηρετεί αυτές ακριβώς τις διαχωρισμένες λειτουργίες. Η εξειδίκευση στους εργασιακούς χώρους έρχεται να προστεθεί σε ανεπικοινώνητες μεταξύ τους δραστηριότητες που δημιουργούν πολλά και μικρά στεγανά σε όλο το φάσμα της καθημερινότητας. Τα μικρά αυτά στεγανά έχουν αποκτήσει συγκεκριμένη εικόνα, έχουν θεσμιστεί σε ρόλους που εγκαλούν τον άνθρωπο για την καλύτερη δυνατή διεκπεραίωσή τους. Μια κοινωνία, αφού κατακερματιστεί, μπορεί στη συνέχεια να ομογενοποιηθεί ετερόνομα.

Εισιτήριο: το χέρι στην τσέπη, τα χρήματα, ίσως κάποια ρέστα, περάστε. Αυτονόητο νταλαβέρι στο διάβα της “εισόδου”. Κίνηση που -όλοι όσοι θέλουν να διαφοροποιούνται από τις κατεστημένες “εισόδους”- θα έπρεπε να αντιμετωπίζουν σαν επικίνδυνα ορθολογικοποιημένη, αφού με απρόσκοπτη απλότητα εξισώνει κάθε είδους “είσοδο”. Όχι. Το πρόβλημα των εμπορευματικών σχέσεων σε απελευθερωτικά εγχειρήματα δεν λύνεται αν δεν υπάρχει μόνο το εισιτήριο. Ωστόσο, το πρόβλημα διαιωνίζεται όταν υπάρχει.

Ελευθερία: όταν επιχειρείται να οριστεί τότε αυτόματα καταργείται. Η πιο κατανοητή και συνάμα ακατανόητη ιδεαλιστική έννοια που έχει χαρακτηρίσει μοιραίες προσωπικές ιστορίες και έχει εκτρέψει σημαντικές ιστορικές στιγμές. Είναι ο πιο τρομερός εχθρός της εξουσίας –θεσμισμένης και μη- καθώς έχει σημείο αναφοράς την βιολογική ασυλία του ενστίκτου.

Εμπόρευμα: ό,τι φτιάχνεται για να πουληθεί. Εγκαθιδρύθηκε για να εξυπηρετεί με το αζημίωτο τις διάφορες ανάγκες των ανθρώπων. Σήμερα, όχι μόνο φτιάχνονται ανθρώπινες ανάγκες εκ του μη όντος για να εξυπηρετηθεί “το αζημίωτο” των εμπορευμάτων, αλλά ο άνθρωπος μοιάζει να ταυτίζει όλη του τη μοίρα με τα εμπορεύματα: γίνεται ένα ακόμη πράγμα που ρυθμίζεται να καταναλώνει.

Εξέγερση: λέξη που μένει εξορισμένη όχι μόνο από το παρόν λεξιλόγιο του καθεστώτος αλλά και από την ιστορικότητα της στην κοινωνική μνήμη. Η εξέγερση υποδηλώνει τον πιο άμεσο κι ακαριαίο τρόπο να πληγεί το Υπάρχον από μια γενικευμένη κοινωνική ανατρεπτική δυναμική. Ακολουθώντας το ένστικτο της ελευθερίας διαμορφώνει μιαν αναφομοίωτη καθολικότητα που υπερβαίνει την ιστορική θνητότητα των αιτίων και των αφορμών που την προκάλεσαν. Ως πρόταγμα θα παραμένει πάντα τόσο ώριμο, όσο και το αίτημα της ελευθερίας ανά πάσα στιγμή.

Εξουσία: όσο και να προσπαθούν οι κήρυκες της ιδεαλιστικοποίησης της δεν θα μπορέσουν ποτέ να πείσουν ότι η εξουσία, η τάση για επιβολή, είναι εγγεγραμμένη στην ανθρώπινη κυτταρική μνήμη. Μια τέτοια ρητορεία δεν μπορεί παρά να οδηγεί σε μια εσωτερίκευση των εξωτερικών αντιφάσεων του συστήματος, σε μιαν αέναη, ανακυκλώμενη και χωρίς νόημα μάχη σώμα με σώμα, σε μια εντέλει έλλογη αποδοχή και χρήση των εξουσιαστικών μεθόδων εφόσον θα έχουν καταστεί αναπόφευκτες. Την εξουσία την πολεμάς εκεί που την συναντάς και όχι σε παγιωμένα μεταφυσικά πεδία που εκ των προτέρων έχεις αναδείξει ερήμην των υποκειμένων.

Θέαμα: πολλοί το ταυτίζουν με ό,τι υπόκειται στο θεαθήναι και κάποιοι άλλοι με ό,τι είναι εντυπωσιακό. Όπως όμως έχει εγγραφεί στην σύγχρονη επαναστατική ανάλυση των όρων κυριαρχίας, πρόκειται για μια μέθοδο θέσμισης διαδοχικών κοινωνικών διαχωρισμών μέχρι τον κατακερματισμό προσώπων, σχέσεων και κοινωνικών μορφωμάτων για να επανενωθούν στη συνέχεια με τους όρους και τις προοπτικές που θέτει η κυριαρχία. Το χαρακτηριστικό όπλο αυτής της μεθόδου είναι η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της εικόνας.

Ουτοπία: κάθε άλλη εκδοχή της κοινωνικής πραγματικότητας και των δυνατοτήτων της πέρα από αυτήν που διαμορφώνει κάθε φορά η Κυριαρχία. Στη λέξη αυτή εξορίζονται σαν γραφικές κι ακίνδυνες όλες οι επαναστατικές κοινωνικές προοπτικές. Τα ειρωνικά χαμόγελα ωστόσο, που απαντούν σε “οραματιστικές” περιγραφές, χάνονται όταν η επανάσταση στην καθημερινή ζωή καταλύει κάθε μεσσιανική ουτοπική αναφορά στην επανάσταση και γίνεται Πράξη.

Περιθώριο: αλήθεια ποιος είναι το Κέντρο;

Βία: δεν είναι τυχαίο που έχει γίνει σημείο αναφοράς για την διαφοροποίηση πολιτικών στάσεων. Είναι λάθος να δει κάποιος την βία ξεκομμένη από τα κίνητρά της και να της προσδώσει έτσι τέτοιες αυτονομημένες δυνατότητες που να την καθιστούν απριόρι προβληματική. Σύγκρουση χωρίς βία δεν υπάρχει εκτός κι αν φετιχοποιηθεί η θυσία και μαζί της η πιο κυνική μεταφυσική.

Αναρχία: χωρίς Αρχή, χωρίς εξουσία. Η ιστορική της “μοίρα” είναι να μάχεται ακόμη και την εξουσία των ιδεών πάνω στους ανθρώπους. Δεν είναι ένα ακόμη σύστημα ιδεών, μια ιδεολογία, που αγωνίζεται να κυριαρχήσει πάνω στην ατομική, συλλογική και κοινωνική συνείδηση. Με την επίκληση της ελευθερίας και του αγώνα για την κατάκτηση της, διαμορφώνονται αξίες-σημεία αναφοράς για την εγκαθίδρυση προσωπικών, συλλογικών και κοινωνικών σχέσεων στην προοπτική της διαλεκτικής καθολικής τους γενίκευσης. Ό,τι περιορίζει συνειδητά ή θεσμισμένα την ελευθερία πρέπει να καταστραφεί εδώ και τώρα. Με την αναρχία απέναντι στην εξουσία έχει διαμορφωθεί πλέον μια καίρια αντίθεση, που ερμηνεύει την ιστορική κίνηση χωρίς τα κενά και τις ασυνέχειες του μαρξιστικού δίπολου κεφάλαιου-εργασίας.



2 comments so far.

  1. Ανώνυμος
    χμ...addendum στο "Devil's Dictionary" ή Newspeak;
  2. Zed
    Κακώς, αλλά δεν το είχα βάλει ολόκληρο και δεν μπήκα καν στον κόπο να το ξαναψάξω. Όντως από το blog των ωχρά το είχα βρεί.

    Ολόκληρο: https://docs.google.com/View?id=dd7pt4g5_22cv59nggz&pli=1

    Άνετα, Γιάννη!

Δημοσίευση σχολίου



copy is right...